Op 7 oktober 2013 stuurde ik op vraag van een asscoiatie van hogescholen dit opniestuk in. Blijkbaar had ik niet de juist opinie want het is nooit gepubliceerd.

Ik droom van een wereld waarin we beseffen dat fundamentele menselijkheid van alle mensen is.

Hardheid veroorzaakt hardheid, zachtheid leidt tot zachtheid. In zen zal een harde praktijk tot verharding leiden, een praktijk gebaseerd op mededogen tot meer mededogen. Het hangt niet enkel van onszelf af maar ook van hoe anderen met ons omgaan. Vaak wijzen anderen ons de weg.

Koans spelen met taal, ze zetten je op het verkeerde been, ze zeggen wit waar je zwart verwacht. Als je denkt iets een feit is, wordt dat meteen onderuit gehaald. Als je denkt: ‘dit kan niet’, dan doen we dat toch gewoon even. Taal creëert virtuele werkelijkheden, koans gebruiken de taal om die virtuele werkelijkheid weer af te breken.

Confrontatie en heroïek vormen de culturele achtergrond van de koanliteratuur. Deze heroïek zet ons vaak op het verkeerde been. Een koan doorzien betekent vaak hem van zijn heroïek ontdoen en hem weer dicht bij de gewone werkelijkheid brengen.

Sommige boeddhistische stromingen sturen aan op ervaringen als de grote dood, daikensho, satori, het wegvallen van het zelf, verlichting … Volgens Scharff is dit een heel recente westerse evolutie geïnspireerd door het werk van William James over de religieuze ervaring en vinden we daar in oude boeddhistische teksten weinig of niets over terug. Anderen daarentegen zien het wegvallen van het zelf als de bestaansreden van het boeddhisme.

Het westers boeddhisme is een bravoure-religie geworden. Er moeten grootse dingen gebeuren, intense ervaringen, leegte, verlichting. Voor minder doen we het niet.

Meditatie is heel eenvoudig. Het is gewoon gaan zitten en met je aandacht blijven bij wat er is. Wat je hoort hoor je, wat je ziet zie je, wat je voelt voel je, wat je denkt denk je. Wat er is, is er.

Een mogelijke erkenning van het boeddhisme in België staat al geruime tijd in de steigers. Niet onlogisch. De invloed van het boeddhisme in het levensbeschouwelijk landschap is in de voorbije jaren alsmaar toegenomen. Logisch is het zeker, maar is het ook wijs?

Lezing gehouden als gastspreker voor de Ceder-Werkgroep op de studiedag “Samenleving, spiritualiteit en politiek”